CentOS چیست؟ از پادشاهی لینوکس و تغییرات جدید آن
مدت زمان مطالعه : 10 دقیقه 
0 کامنتاگه با سرورها یا لینوکس سر و کار داری به احتمال زیاد اسم CentOS رو شنیدی! همون سیستم عاملی که سال ها تو دنیای سرورها پادشاهی می کرد اما واقعاً CentOS چیست و چرا این قدر محبوب شد؟!!!
CentOS نسخه ای رایگان از RHEL عه یعنی همون پایداری و امنیت RHEL رو داره فقط بدون هزینه و پشتیبانی رسمی. به همین خاطر خیلی از مدیرای سیستم و برنامه نویسا عاشقش شدن. البته داستان به همین جا ختم نمیشه! چند سال پیش Red Hat مسیر پروژه رو عوض کرد و چیزی به اسم CentOS Stream رو معرفی کرد، نسخه ای بین Fedora و RHEL که باعث شد بعضیا دنبال جایگزین هایی مثل Rocky Linux و AlmaLinux برن.
توی این مقاله قراره خیلی ساده و کاربردی بفهمیم که CentOS چیست، چرا مهمه و الان ارزش استفاده داره یا نه. اگه کنجکاوی بدونی ماجرای واقعی CentOS چیه، تا آخر این مطلب با من بمون!!!
CentOS چیست؟
CentOS یه توزیع لینوکسی متن باز و رایگانه که از سورس کد Red Hat Enterprise Linux (RHEL) ساخته شده. به زبون ساده تر، همون سیستم عاملیه که شرکت ها برای سرورهاشون ازش استفاده می کنن، فقط بدون هزینه لایسنس و پشتیبانی رسمی Red Hat.
هدف اصلی CentOS از همون اول این بود که یه نسخه پایدار، امن و سازمانی از لینوکس برای استفاده عمومی ارائه بده مخصوصاً برای کسایی که نمی خواستن هزینه های RHEL رو بدن.
ویژگی ها و مزایای کلیدی CentOS
یکی از دلایل محبوبیت CentOS بین مدیرای سیستم، پایداری و سادگیشه. بیایید نگاهی بندازیم به مهمترین ویژگی هاش:
امنیت بالا
CentOS از ماژول امنیتی SELinux استفاده می کنه که بهت اجازه میده سطح دسترسی فایل ها و پردازش ها رو با دقت کنترل کنی. یعنی حتی اگه یه سرویس یا کاربر دچار مشکل امنیتی بشه، آسیب به کل سیستم نمیرسه.
پشتیبانی بلندمدت
هر نسخه از CentOS معمولاً تا 10 سال پشتیبانی امنیتی داره. این یعنی نیازی نیست هر چند ماه یه بار سیستم عامل رو آپدیت کنی برای سرورها، یه مزیت بزرگه.
پایداری فوق العاده
CentOS تمرکز زیادی روی پایداری داره تا روی ویژگی های جدید. به همین خاطر به روزسانی ها آهسته تر میان، ولی در عوض ریسک خرابی و ناسازگاری خیلی کمتره.
سازگاری بالا با نرم افزارهای سرور
اکثر ابزارهای هاستینگ مثل cPanel، Plesk، Webmin، DirectAdmin و… با CentOS کاملاً سازگارن. به همین دلیل شرکت های هاستینگ عاشقشن.
رایگان و متن باز
کد منبع CentOS برای همه بازه. یعنی اگه بخوای، می تونی نسخه خودتو بسازی، تغییرش بدی یا حتی توی پروژه های شخصی استفاده کنی، بدون پرداخت هیچ هزینه ای.
تفاوت CentOS با RHEL و Fedora
خیلیا CentOS، RHEL و Fedora رو با هم قاطی می کنن:
| توزیع | توضیح کوتاه |
|---|---|
| RHEL | نسخه رسمی و پولی لینوکس مخصوص سازمان ها؛ با پشتیبانی مستقیم Red Hat. |
| CentOS | نسخه رایگان و مبتنی بر RHEL، بدون پشتیبانی رسمی ولی با همون کیفیت و سورس کد. |
| Fedora | نسخه آزمایشی و پیشرفته تر؛ ویژگی های جدید اول توی Fedora تست میشن، بعد میان توی RHEL. |
داستان تغییر مسیر: از CentOS Linux تا CentOS Stream
تا سال 2020، CentOS یه نسخه‌ی کلاسیک داشت به نام CentOS Linux که دقیقاً بعد از انتشار RHEL ساخته می شد اما شرکت Red Hat تصمیم گرفت این روند رو تغییر بده و پروژه جدیدی به اسم CentOS Stream راه بندازه.
CentOS Stream چیه؟
CentOS Stream یه نسخه میانی بین Fedora و RHEL. یعنی آپدیت ها قبل از اینکه وارد RHEL بشن اول توی Stream میان تا تست بشن به همین خاطر Stream یه جور پیش نمایش نسخه بعدی RHEL محسوب میشه.
تفاوت CentOS Linux و Stream
| مورد | CentOS Linux | CentOS Stream |
|---|---|---|
| جایگاه در چرخه | بعد از RHEL (Downstream) | قبل از RHEL (Upstream) |
| هدف | پایداری و ثبات | توسعه و آزمایش ویژگی های جدید |
| مناسب برای | سرورهای تولیدی | محیط های تست و توسعه |
این تغییر باعث شد خیلی از کاربرای حرفه ای احساس کنن CentOS دیگه اون سیستم عامل پایدار سابق نیست.
مزایا و معایب CentOS Stream
مزایا:
به روزرسانی های سریع تر نسبت به CentOS کلاسیک
هماهنگی نزدیک تر با تیم توسعه RHEL
مناسب برای تست نسخه های آینده RHEL
معایب:
پایداری کمتر برای محیط های حساس
احتمال بروز ناسازگاری در آپدیت ها
از بین رفتن فلسفه “نسخه پایدار رایگان RHEL”
جایگزین های CentOS بعد از تغییر مسیر
وقتی CentOS Stream معرفی شد، جامعه لینوکس سریع دست به کار شد و دو توزیع جدید متولد شدن:
Rocky Linux
توسط یکی از بنیان گذاران اصلی CentOS ساخته شد. Rocky دقیقاً با هدف جایگزینی نسخه کلاسیک CentOS ایجاد شد و 100% با RHEL سازگاره.
AlmaLinux
یه پروژه جامعه محور که توسط CloudLinux پشتیبانی میشه که کاملاً متن بازه و مثل CentOS سابق تمرکزش روی پایداری و ثباته.
چه کسایی هنوز از CentOS استفاده می کنند؟
با اینکه CentOS Linux دیگه به روز نمیشه، خیلی از شرکت ها و توسعه دهنده ها هنوز ازش تو محیط های تست یا سرورهای داخلی استفاده می کنن.
چون:
سبک و کم مصرفه
امنیتش بالاست
و برای یادگیری RHEL فوق العاده ست
اما برای پروژه های جدید، معمولاً Rocky Linux یا AlmaLinux انتخاب بهتریه.
حقایقی که کمتر کسی درباره CentOS میدونه!
اول یه پروژه داوطلبانه بود، نه محصول شرکتی.
از ۲۰۱۴ زیر پرچم Red Hat رفت و استقلالش کمتر شد.
یه زمانی روی بیشتر سرورهای دنیا نصب بود!
تبدیلش به CentOS Stream بیشتر یه تصمیم تجاری بود تا فنی.
هنوز فعاله، فقط نقش جدیدی داره.
جامعه‌ی کاربریش هنوز قویه و الهام بخش Rocky و AlmaLinux شده.
سخن آخر
CentOS مسیری رو طی کرد که کمتر پروژه‌ای تونست: از دل جامعه شکل گرفت، به اوج رسید، و بعد به شکل جدیدی به زندگی ادامه داد. امروز شاید CentOS Stream نقش متفاوتی داره، اما مفهوم «پایداری برای همه» هنوز توی ریشه اون باقیه.
در نهایت، مهم نیست از چه توزیعی استفاده می کنی؛ مهم اینه که بدونی دنیای لینوکس همیشه یه گزینه آزاد برات داره.
نسخه های کلاسیک CentOS تا سال 2024 پشتیبانی می شدند؛ از آن به بعد، پروژه به CentOS Stream تغییر مسیر داده است.
CentOS Stream نسخه ای میان RHEL و Fedora است که به روزرسانی ها را قبل از انتشار در RHEL دریافت می کند.
Rocky Linux و AlmaLinux محبوب ترین جایگزین های CentOS هستند و کاملاً با RHEL سازگارند.